Karter Sinqx DUQQAL
(Pakistan)

Heç kəs de­məz­di ki, Ma­lan və Min­ni - ana-ba­la­dı. Ba­xır­san lap cüt ba­cı­ya ox­şa­yır­lar; an­caq Min­ni ana­sın­dan az­ca hün­dür­dü.
“Ah sə­nin qı­zın ne­cə də qə­şəng­di, Ma­lan, ne­cə də gö­zəl­di!” - qon­şu qa­dın­lar be­lə de­yir­di­lər.
Min­ni, doğ­ru­dan da, qız de­yil­di, qı­zıl par­ça­sı idi. Həm meh­ri­ban, həm də ba­şıaşa­ğı qız idi! Ma­lan ona ba­xır­dı, ürə­yi əsim-əsim əsir­di - axı ha­çan­sa o da be­lə gənc və qə­şəng idi. Öz ara­mız­dı, o, in­di də elə qo­ca de­yil. Elə in­di­nin özün­də də Yer üzün­də bir adam ya­şa­yır ki, onun xa­ti­ri­nə en­li Çxe­nab ça­yı­nın su­la­rı­nı üzüb keç­mə­yə, əf­sa­nə­vi Fər­had ki­mi qa­ya­la­rı ça­pıb su çək­mə­yə ha­zır­dı. Ma­la­nın xa­tır­la­dı­ğı bu adam kim­di? Bu, on­la­rın kən­di­nə mir­va­ri sat­ma­ğa gə­lən ta­cir de­yil­mi? Hə, odur. Bəs Ma­la­nın kir­pik­lə­rin­də ni­yə yaş gi­lə­lən­di? Yox, ona ağ­la­maq gü­nah­dı. Onun qı­zı ar­tıq bö­yü­yüb! Hə­mi­şə bir yer­də ya­şa­yıb­lar, an­caq in­di qı­zı ge­dir. Bir həf­tə­dən son­ra onun Min­ni­sı əri­nin evin­də ya­şa­ya­caq… Yox, yox, yox.
Ma­lan fik­rə get­di. Hər də­fə o mir­va­ri sa­tan ki­şi on­la­rın kəndi­nə gə­lən­də və ev­lə­ri­nin qa­pı­sı­nı dö­yən­də, Ma­lan qa­pı­nı onun üzü­nə bağ­la­yar­dı. Elə bir ada­mın ki, hə­mi­şə onun haq­qın­da dü­şü­nür­dü, Ma­lan­sız özü­nü xoş­bəxt hiss elə­yə bil­mir­di. Ma­lan isə bü­tün bu il­lər ər­zin­də nə­yin­sə in­ti­za­rı ilə çır­pın­mış­dı, tez-tez ağ­la­mış, özü­nü üz­müş­dü. Bü­tün bu il­lə­ri…
Köl­gə­lər tor­pa­ğın üs­tün­də çə­pi­nə uza­nır, şər qa­rı­şır­dı. Ma­la­nı qor­xu­lu bir hə­yə­can bü­rü­dü: “Bu gün o, hök­mən gəl­mə­li­dir!” - de­yə dü­şü­nür­dü. Və o, ne­çə il bun­dan qa­baq­kı ay­dın­lıq bir ge­cə­ni xa­tır­la­dı: on­da on­lar man­qo ağa­cı al­tın­da da­yan­mış­dı­lar, onun şa­lı çiy­nin­dən sü­rü­şüb düş­dü, o isə gö­tü­rüb onu Ma­la­nın çiy­ni­nə at­dı. Hə­min şal bax, in­di də onun çiy­nin­də­di. Ma­lan ah çək­di.
Mi­ni isə kü­çəy­lə gə­lir­di - qəd­di-qa­mət­li, uca­boy­lu, əs­mər bə­niz­li… Ba­şı­na şal ört­müş­dü, ba­xış­la­rı­nı aşa­ğı en­dir­miş­di. Min­ni mə­bəd­gah­dan qa­yı­dır­dı, gö­rü­nür, ora­da Al­la­ha iba­dət edir­miş ki, ürə­yi­nin mət­lə­bi­ni ver­sin, ha­mı­ya, ha­mı­ya xoş­bəxt­lik bəxş elə­sin. Ma­lan dü­şün­cə­lə­ri­nə gü­lüm­sün­dü - o, özü­nə bu­na bən­zər nə ar­zu edə bi­lər­di ki?
Min­ni so­ruş­du:
- Mə­gər atam in­di­yə­cən gəl­mə­yib?
- Mən bu gün onu heç göz­lə­mi­rəm də. Yax­şı olar ki, sa­bah qa­yı­da. İş çox­du, toy üçün hər şe­yi al­maq la­zım­dı - de­yə Ma­lan ca­vab ver­di.
Min­ni ana­sı­na ya­naş­dı, çiy­nin­dən köh­nə şa­lı gö­tür­dü, öz çiy­ni­nə sal­dı, özü­nün isə ipək, qı­zı­lı zo­laq­lı şa­lı­nı ana­sı­nın çiy­ni­nə at­dı ki, so­ba­nın qı­ra­ğın­da bu­lan­ma­sın.
Ah, bu şal ne­cə də gö­zəl idi!
Ax­şam düş­dü. Ay çıx­dı. Ma­lan tək-tən­ha ey­van­da otur­muş­du. Mət­bəx­dən əl də­yir­ma­nı­nın xı­rıl­tı­sı eşi­di­lir­di. Min­ni un üyü­dür­dü. “Bax mən də - bu əl də­yir­ma­nı­nın da­şı ki­mi bü­tün hə­ya­tım bo­yu fır­la­nı­ram!” - Ma­lan dü­şü­nür­dü. Bu gün ona nə ol­muş­du? San­ki han­sı bir məs­te­di­ci axın onu ha­ra­sa apa­rır. Gö­rü­nür, bu əf­sun­kar ay hər şey­də gü­nah­kar­dı! Bir ne­çə gün­dən son­ra bur­da, bax bu hə­yət­də mah­nı oxu­ya­caq­lar, ovuc­la­rın içi­nə və da­ban­la­rı­na xa­na qo­ya­caq­lar, qı­zı gə­lin ola­caq. Min­ni­ni ge­yin­di­rə­cək­lər, qiy­mət­li daş-qaş­lar­la bə­zə­yə­cək­lər. Son­ra isə… adax­lı at be­lin­də gə­lə­cək və onu kə­ca­və­yə min­di­rə­cək, özüy­lə… öz evi­nə apa­ra­caq. Min­ni­nin ovuc­ları­nı, o qır­mı­zı xı­na si­li­nib ge­də­nə­cən öpə­cək, öpə­cək…
Axı onun da əl­lə­ri ha­çan­sa xı­na­lı ol­muş­du, an­caq əri bir­cə də­fə də əl­lə­ri­ni öp­mə­miş­di, bir­cə də­fə də o əl­lə­ri do­daq­la­rı­na ya­xın­laş­dır­ma­mış­dı, göz­lə­ri­nə to­xun­dur­ma­mış­dı. O, iş­dən yor­ğun-ar­ğın qa­yı­dır­dı, tə­lə­sik ye­mə­yi­ni ye­yir­di, ya­ta­ğı­na uza­nır­dı. Bə­zən Ma­lan ge­cə ya­rı­sı­na­can göz­lə­ri­ni yum­maz­dı, oğul ar­zu­lar­dı və yal­nız ul­duz­lar sö­nüb ba­tan­da yu­xu­ya ge­dər­di.
Toy­dan iki il son­ra Ma­la­nın Min­ni­si dün­ya­ya gəl­di - bap­ba­la­ca, ey­nən Ma­la­nın göz­lə­ri ki­mi iri, qa­ra göz­lə­ri olan qız do­ğul­du. Ma­lan həd­siz də­rə­cə­də xoş­bəxt idi, ona elə gə­lir­di ki, qı­zı­nın si­ma­sın­da ye­ni­dən dün­ya­ya gə­lib, in­di isə bir də ona gö­rə xoş­bəxt­di ki, ürə­yi­nin ar­zu­su ye­ri­nə ye­tir­di. Onun do­daq­la­rı an­la­şıl­maz bir təş­nə­lik­dən qu­ru­muş­du.
Mət­bəx­də işi­ni qur­ta­ran Min­ni qa­pı­nı ört­dü və din­cəl­mək üçün uzan­dı. Ne­cə də gö­zəl ge­cə idi! On­la­rın boş hə­yə­ti­nə san­ki ay qo­naq gəl­miş­di. Ha­va tə­miz idi, an­caq so­yuq de­yil­di. “Mən bur­da ni­yə otur­mu­şam?” - Ma­lan dü­şün­dü. “Nə­yi göz­lə­yi­rəm? Min­ni ev­də ya­tıb. Ah, nə üçün Min­ni­nin ata­sı elə gü­nü bu gün şə­hə­rə get­mə­li idi?” Ma­lan qı­zı­nın bə­zək­li şa­lı­nı ba­şı­na at­dı. Ay işı­ğın­da şa­lın qı­zı­lı zo­laq­la­rı pa­rıl­da­yır­dı, san­ki göy­lə­rin ul­duz­la­rı Ma­la­nın saç­la­rın­da ili­şib qal­mış­dı, kir­pik­lə­rin­də, ya­naq­la­rın­da, çi­yin­lə­rin­də say­rı­şır­dı­lar. Lap ya­xın­da Man­qo ağa­cın­da han­sı bir quş­sa oxu­ma­ğa baş­la­dı: - Ux, ux… Bax be­lə­cə, bü­tün ge­cə­ni ki­mi­sə səs­lə­yə­cək… Bü­tün bu ay­dın­lıq ge­cə­ni… bü­tün ömür bo­yu…
Am­ma… gəl­mə­li olan adam gəl­mə­di. Bu gün ona nə ol­muş­du? Bəl­kə bü­tün bun­la­rın sə­bə­bi tək­lik­di? Axı o, tək de­yil Min­ni, onun qı­zı ev­də ya­tıb. O qız ki, bir həf­tə­dən son­ra ərə ve­rə­cək­lər və o, qa­yı­na­ta­sı­nın evi­nə ge­də­cək. Və Ma­lan… tək qa­la­caq. Bu bö­yük hə­yət­də tək-tən­ha… O, sək­sən­di. Min­ni ni­yə ge­dir? O, kənd­xu­da­nın gə­li­ni ola­caq, onun ailə­si ola­caq… O isə… Ma­lan isə… ta­mam yal­qız qa­la­caq. Min­ni­nin ata­sı iş-­güc ada­mı­dı, onun hə­mi­şə nə isə… bir işi var, hət­ta ar­va­dı ilə də da­nış­ma­ğa, gö­rü­nür, nə vax­tı var, nə də hə­və­si… Ma­lan evə gir­di. Min­ni bərk yat­mış­dı. Dü­nən şü­şə­dən dü­zəldil­miş bə­zək şey­lə­ri sa­tan ki­şi­dən al­dı­ğı qır­mı­zı qab­la­rı yas­tı­ğı­nın ya­nın­da qoy­muş­du. Ye­rə dü­şüb sın­ma­sın­lar de­yə Ma­lan on­la­rı rə­fə qoy­maq qə­ra­rı­na gəl­di.
Gö­tü­rən­də qey­ri-ira­di ola­raq on­la­rı bi­lək­lə­ri­nə tax­dı - al­tı­sı­nı bi­ri­nə, al­tı­sı­nı di­gə­ri­nə. Qol­baq­lar pa­rıl­da­yır və sa­kit, ahəng­dar tərz­də cin­gil­də­yir­di­lər.
Çiy­nin­də tə­zə ipək şal, bi­lək­lə­rin­də qır­mı­zı qol­baq­lar olan Ma­lan ay işı­ğı çi­lən­miş hə­yə­tə çıx­dı. Bü­tün vü­cu­du tit­rə­yir­di. Və bir­dən dar­va­za dö­yül­dü. Bu, o idi, as­ta­dan, tə­rəd­düd­lə, tə­lə­sik hal­da, dar­va­za­nı taq­qıl­da­dır­dı. O, vəd elə­di­yi ki­mi gəl­miş­di. “Ayın ba­şın­da, ge­cə mən sə­nin qa­pı­nı dö­yə­cə­yəm. İs­tə­sən açar­san, is­tə­məz­sən aç­maz­san. Sə­nin qa­pı­nı döy­mək: mə­nim ix­ti­ya­rım ça­tan ye­ga­nə şey bu­dur” - yaz­mış­dı. Və in­di… tuk-tuk, tuk… Yum­şaq, aram, şi­rin, mə­həb­bət­lə dö­yü­lür­dü qa­pı. Bu, şüb­hə­siz o idi.
Bir­dən qa­tı qa­ra bu­lud gö­yün üzü­nü tut­du. Qa­ran­lıq yer üzü­nü bü­rü­dü - elə bil par­laq şö­lə sa­çıb ya­nan çı­ra­ğı kim­sə… qə­fil­dən sön­dür­dü. Və bu za­man, qa­ran­lıq için­də Ma­la­nın ad­dım səs­lə­ri eşi­dil­di. Zül­mət, so­yuq… o, tit­rək əli­lə aça­rı bur­du və… onun in­ti­zar, tit­rək qol­la­rı ara­sı­na düş­dü. Do­daq­la­rı do­daq­la­rı­nı tap­dı. Qar­şı­sı uzun müd­dət alın­mış sel, bax be­lə­cə bir­dən bən­də həm­lə edir və onu yu­yub apa­rır.
Ma­lan kən­din kə­na­rı­na, çö­lə, nə­həng, qol­lu-bu­daq­lı ba­nan ağa­cı­nın al­tı­na ne­cə gəl­di­yi­ni, ora­da onun­la nə qə­dər qal­dı­ğı­nı xa­tır­la­ya bil­mə­di. Ya­dı­na sa­la bil­mir­di ki, tor­pa­ğın üs­tü­nə ne­cə uzan­dı­lar, iki­lik­də çox­mu qal­dı­lar? Yal­nız dan ye­ri ağa­ran­da göz­lə­ri­ni aç­dı. Onun qol­la­rı ara­sın­dan siv­ri­lib çıx­dı, qalx­dı, üzü­nü şal­la ör­tüb evə tə­ləs­di.
Ev­də Ma­lan qol­baq­la­rı çı­xart­dı, Min­ni­nin yas­tı­ğı­nın üs­tü­nə, əv­vəl­ki ye­ri­nə qoy­du, qı­zı­nın ipək şa­lı­nı ba­şın­dan aç­dı, özü­nün köh­nə şa­lı­nı çiy­ni­nə sa­lıb ya­ta­ğı­na uzan­dı. O, elə şi­rin bir yu­xu­ya get­di ki, san­ki bü­tün öm­rü bo­yu din­cəl­mə­miş­di, yal­nız in­di is­ti­ra­hə­tə im­kan tap­mış­dı. Bir də gü­nor­ta ayıl­dı.
- Ah, ana­can, sən bu gün lap ca­van qız ki­mi, ya­xud quş ki­mi ne­cə də şi­rin yat­mı­san.
Min­ni çox­dan oyan­mış­dı, dö­şə­mə­ni yu­muş, bu­xa­rı­nı qa­la­mış­dı. İn­di yu­yu­nub da­raq­la­nan­dan son­ra mə­bəd­ga­ha get­mə­yə ha­zır­la­şır­dı.
Min­ni get­di, Ma­lan isə… evin as­ta­na­sın­da otur­du. Mü­la­yim şərq kü­lə­yi əsir­di. İs­ti ha­va cə­rə­ya­nı tor­paq üzə­rin­də sü­rü­nür­dü. Ət­raf­da sa­kit­lik idi. Ma­la­nın göz­lə­ri gah şi­rin­cə mür­gü vu­rur, gah da açı­lır­dı.
- Ey, Ma­lan! Sə­nin yo­lu­nu az­mış qı­zın ha­nı? - Ki­min­sə söz­lə­ri onu sil­kə­lə­di. O, sək­sən­di.
- Ax, hə­ya­sız! Dörd gün­dən son­ra toy­dur, qız isə… gə­zir!
Bu qış­qı­ran qon­şu qa­dın La­co idi.
- Mə­nim qı­zı­ma nə olub ki? Mə­nim qı­zım tə­miz­dir, - de­yə Ma­lan onun qar­şı­sı­na çı­xıb kəs­kin ca­vab ver­di.
- Ya­man da tə­miz­dir. Bü­tün ge­cə­ni ya­va qa­dın ki­mi çöl­də tir­lən­miş­di.
Ma­lan sar­sıl­dı. Da­mar­la­rın­da qa­nı da don­du. Küt ba­xış­lar­la qon­şu qa­dı­na ba­xır­dı, o isə de­yir­di:
- Bu ax­şam olub, ha­mı yat­mış­dı, mə­nim nə­dən­sə yu­xum ər­şə çə­kil­miş­di. Dar­va­za ağ­zı­na çıx­dım, bir­dən gör­düm ki, on­lar as­ta­na­da da­ya­nıb­lar, qu­caq­la­şıb­lar, son­ra ev­dən get­di­lər. Bü­tün ge­cə­ni sə­nin evi­nin qa­pı­sı tay­ba­tay açıq idi, on­lar isə bağ­ça­da ma­zaq­la­şır­dı­lar. Zə­ma­nə­yə bax, biz, o vaxt­lar üzü­mü­zü aç­ma­ğa da qor­xur­duq!
La­co ağ­la­dı. Ma­lan san­ki qıc ol­muş­du. La­co isə içi­ni çə­kə-çə­kə get­di. O, göz­dən itən ki­mi kənd­xu­da Cu­ma­nın sə­si eşi­dil­di.
- Ey Ma­lan, qu­laq as!
- Nə olub, Cu­man?
Ma­lan xə­bər al­dı və öz sə­si­ni ta­nı­ma­dı; xı­rıl­tı­lı sə­si san­ki qu­yu­nun di­bin­dən gə­lir­di.
- Sən bi­lir­sən­mi ötən ge­cə nə olub? Sə­nin qı­zın Min­ni əcəb qız­dır. Ge­cə, ba­nan ağa­cı al­tın­da ki­min­lə­sə eşq­baz­lıq elə­yir­di. İki də­fə on ad­dım­lıq­la­rın­dan ke­çib get­dim, baş­la­rı bərk qa­rı­şıq idi, elə öpü­şür­dü­lər ki, ət­raf­da heç nə­yi gör­mür­dü­lər. Əv­vəl ba­nan ağa­cı­nın ağ­zın­da da­yan­mış­dı­lar, son­ra bağ­ça­da göz­dən it­di­lər. Mən bü­tün ge­cə­ni sə­nin evi­ni güd­düm. Bi­li­rəm axı, dörd gün­dən son­ra toy­du, ev ayın-oyun­la do­lu­du, qa­pı­lar isə açıq­dı. Ah, mü­si­bət­di, mü­si­bət­di. Mən onu lap uşaq vax­tın­dan ta­nı­yı­ram. O, mə­nim qı­zım ol­say­dı, ba­şı­nı üzər­dim.
Ma­la­nın san­ki di­li lal ol­muş­du. Bə­rəl­miş göz­lə­ri­lə kir­pik be­lə qırp­ma­dan köks ötü­rə-ötü­rə, ba­şı­nı bu­la­ya-bu­la­ya, ağır-ağır dar­va­za­dan çı­xan kənd­xu­da Cu­ma­nın da­lın­ca ba­xır­dı. Cu­man ge­dən ki­mi mül­kə­dar Ran­ta hə­yə­tə gir­di.
- Ha­nı sə­nin qı­zın? - qış­qır­dı, - ha­nı o poz­ğun? Sən bir fi­kir ver, mə­nim bağ­ça­ma gə­lib ya­ra­maz!
Qon­şu­lar axı­şıb hə­yə­tə tö­kül­dü.
- Mən hər şe­yi göz­lə­rim­lə gör­mü­şəm, o, mə­nim bağ­çam­dan çıx­dı, şa­la bü­rün­müş­dü. Əv­vəl­cə ağ­lı­ma pis heç nə gəl­mə­di, son­ra isə gö­rü­rəm, o da gə­lir…
- Ni­yə ya­lan da­nı­şır­san, əmi? - Min­ni­nin sə­si ha­va­nı qır­manc ki­mi yar­dı. O, ca­maatın ar­xa­sın­da da­yan­mış­dı, hər şe­yi eşi­dir­di.
- Mən ya­lan de­yi­rəm, lə­çər? Bəs bu sın­mış qol­baq ki­min­di - mən onu öz bağ­çam­dan tap­mı­şam. - O, qol­ba­ğın qı­rıq­la­rı­nı Min­ni­yə sa­rı uzat­dı.
Min­ni öz qol­baq­la­rı­nı say­dı. On bir də­nə idi. O, san­ki da­şa dön­dü. Göz­lə­ri qa­ran­lıq gə­tir­di.
Bu za­man ha­mı yer­bə­yer­dən dil­lən­di ki, dü­nən Min­ni­nin qo­lun­da on iki qol­baq gö­rüb­lər və ha­mı­sı da qır­mı­zı idi. Hə­yət­də adam get­dik­cə ço­xa­lır­dı. Ma­la­nın qo­hum­la­rı gəl­di. Min­ni­nin gə­lə­cək qa­yı­na­ta­sı da təş­rif gə­ti­rib əlin­də­ki cer-ce­hi­zi ye­rə qoy­du. Hə­yə­can­lan­mış ca­maat işin nə ilə nə­ti­cə­lə­nə­cə­yi­ni göz­lə­yir­di.
Bir­dən qu­yu­dan səs gəl­di. Ha­mı qan­rı­lıb ge­ri bax­dı. Min­ni ca­maatın ara­sın­da yox idi. O meh­ri­ban, gü­lə­rüz, kim­sə­yə gül­dən ağır bir söz de­mə­yən qız yox idi. Ha­mı qu­yu­ya tə­rəf cum­du. Hə­yət bo­şal­dı.
Ey­van­da isə… Ma­lan heysiz, hə­rə­kət­siz otu­rub qal­mış­dı.